چگونه مدل کسب و کارها با دیجیتال متحول شده‌اند؟
معرفی کتاب تحول دیجیتال، جورج وسترمن، مهدی شامی زنجانی، انتشارات نص.
یکی از تحولاتی که در مدل کسب و کار به دلیل دیجیتالی شدن رخ داده است تغییر در نحوه گرفتن تاکسی در دنیا است، همان که در ایران به عنوان اسنپ یا تپ سی می‌شناسیم.
هایلو (Hailo) یک اپلیکیشن گرفتن تاکسی است که در لندن در سال ۲۰۱۱ بنیانگذاری شده است و از سال ۲۰۱۳ در ۱۶ شهر فعال شده است؛ شروع به کار هایلو هم شنیدنی است. بنیانگذاران استارت‌آپ هایلو سه راننده تاکسی در لندن بودند که پیش از همه تلاش داشتند که یک کسب و کار تاکسی الکترونیک با موقعیتی را آغاز کنند. در آن زمان بازار تاکسی لندن با توجه به مراکز تماس ۲۴ ساعته در ۷ روز هفته و نصب جی پی اس به تاکسی‌ها باز هم بسیار پرهزینه و دردسرساز بود.
ابتدا دیدگاه این سه راننده در این بود که باید سیستمی درست کنیم که در راستای رفع نیاز رانندگان باشد نه مشتریان (مسافران). آنها بر اصلاح دو نقطه ناخوشایند اساسی که برای رانندگان اهمیت زیادی داشت متمرکز شدند اول به حداکثر رساندن زمان پربودن تاکسی و دوم مسئله تنهایی رانندگان، اگرچه رانندگان جامعه صمیمی را با هم تشکیل می‌دانند ولی اکثر اوقات تنها بودند. پس ایجاد یک شبکه اجتماعی همان چیزی بود که می‌توانست آنها را به هم پیوند دهد. هایلو با این رویکرد متولد شد. هایلو به طور گسترده‌ای از تحلیل داده استفاده می‌کرد مثلاً درصد زمان پر بودن تاکسی، میزان مصرف سوخت روزانه، میزان درآمد به ازاء هر ساعت را در اختیار رانندگان می‌گذاشت، آخرین وضعیت ترافیک شهر را گزارش می‌داد و حتی پا را فراتر گذاشته بود و پیام هشداری بر این مبناء که مثلاً زمان پایان یک تئاتر در فلان منطقه شهر تمام شده است.
این اپلیکیشن برای رفع تنهایی رانندگان هم یک فراخوان داشت که در آن رانندگان می توانستند موقعیت خودشان را با دیگر رانندگان به اشتراک بگذارند و می‌توانند گروهی از بهترین دوستان را انتخاب کنند و در طول روز آنها را در شهر دنبال کنند و به گفتگو بپردازند (فیسبوکی برای رانندگان تاکسی)
اما تنها بعد از چند ماه پس از معرفی هایلو ، نتیجه شگفت‌انگیز بود. میانگین زمان اشغال تاکسی ها به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت و رانندگان ادعا کردند که استفاده از هایلو به طور میانگین به افزایش ۳۰ درصدی درآمد آنها منجر شده است. اما مشتریان نهایی هم از این اپلیکیشن ساده موبایل بسیار سود بردند. وقتی مشتری یک تاکسی را مکان یابی می‌کند شماره ثبت، نام، عکس و شماره موبایل راننده برای او ارسال می‌شود. در آن زمان دو سوم تاکسی ها حتی قادر به استفاده از کارت اعتباری نبودند ولی مشتریان با هایلو می‌توانند کارت خود را ثبت کنند و تنها با یک کلیلک مستقیماً به وسیله تلفن خود پرداخت را انجام دهند. تا ۲۰۱۳، تنها در لندن نزدیک به نیم میلیون مشتری ثبت‌شده برای هایلو وجود داشت.
هایلو چگونه از این قابلیت‌ها به ایجاد درآمد می‌پردازد؟ مدل سود بسیار ساده است؛ هایلو از هر راننده به ازای هر مسافر معرفی شده، ده درصد پورسانت دریافت می‌کند و هیچ مبلغی بابت حق اشتراک اولیه دریافت نمی‌شود. فناوری های دیجیتال همچنین هایلو را قادر ساخته که عملیات بسیار کم هزینه‌ای داشته باشد. هایلو سخت‌افزار تهیه نکرد، بنابراین هزینه‌ای هم برای نصب دستگاه‌های ردیاب مبتنی بر جی پی اس متحمل نشد و برخلاف رقبا نیازی به صرف هزینه برای اداره مراکز ۲۴ ساعته نداشت .
این شرکت به یک شرکت جهانی تبدیل شده است که شهرهای بسیاری در سراسر جهان تحت پوشش قرار دارد (و اغلب، مدل اقتصادی آن را با شرایط محلی منطبق می‌کند) همان اتفاقی که در ایران با ورود اسنپ افتاده است. اسنپ که همان مدل هایلو را در ایران بومی سازی کرد توانست مدل کسب و کار گرفتن تاکسی را متحول کند (همانگونه که احتمالاً می‌دانید. )
آنچه هایلو به ما نشان می‌دهد این است که استفاده از فناوری دیجیتال به منظور ترکیب مزایای عملیات و تجربه مشتری، به یک مدل کسب و کار متمایز می‌انجامد و منجر به کسب منفعت می‌گردد.مدل‌های کسب و کار تحول یافته مانند هایلو یا مانند همتای آن در سانفرانسیسکو اوبر و همچنین اسنپ در کشور خودمان تنها داستانی درباره فناوری نیستند. با وجود اینکه فناوری‌های دیجیتال، هسته اصلی برای دستیابی به موفقیت محسوب می‌شوند، اما با بسیاری از عناصر دیگر ممزوج شده‌اند که به اتفاق یکدیگر، مدل کسب و کار عظیمی را می‌آفرینند، عناصری از قبیل کنترل طرف عرضه، مدل اقتصادی، تجربه مشتری و کارایی در اجرا.
کتاب تحول دیجیتال (انتشارات نص) که برمبنای مشاهده و مطالعه سازمان‌های بزرگ و مطرح در استفاده از فناوری نوشته شده است پر است از این مثال‌های کاربردی که به شما کمک می‌کند تا فارغ از اینکه در چه صنعتی فعالیت می‌کنید نقشه راه خود را ترسیم کنید.